Saatlerin, İstanbul’un, Zamanın Değişimi
Saatler bize geçmişi, anı, geleceği; devingenliği, değişimi anlatır. Zamanın somutlaşmış bir göstergesidir saatler yada bizler zamanı böylece kontrolümüzde hissederiz. Zaman ve mekan birlikte vardır. Zaman ve mekanda olduğu gibi saatler de değişim yaşanmaktadır. Güneş, su, kum saatleri derken mekanik saatler bulunmuştur. Mekanik saatlerin halkın kullanıma sunulması için kent meydanlarına saat kuleleri yapılmıştır. Günümüzde saat kuleleri bir dönemin nostaljik imgeleri olarak görülürken, otomatik saatler kentlerde reklam panoları ile birlikte kullanılıyor. Bu bir bakıma teknolojik değişime saatlerin de ayak uydurması olarak görülebilir. Fakat bazı ülkeler saatin kent mekanındaki önemini göze alıp çağdaşlaşmanın yanında klasik saatleri en iyi şekilde koruyabiliyor ve yenilerini yapmaya devam ediyorlar. Bunun özellikle Avrupa korumacılığından ve Avrupa’da mekanik saatin ilk olarak kiliselerde kullanılmasından kaynaklandığı düşünülebilir . Kent ve saat ilişkisi estetik ve işlevseldir.
Bu düşüncelerle, İstanbul sokaklarında saatleri inceleyerek dolaşmaya başladım. Adımlarımda, saat kulelerini, bina cephesinde, metroda, vapur iskelesinde, tren garında, kent mobilyası olarak ve reklam amaçlı saatleri, saat dükkanlarını izledim sessizce. Kent içinde bir zaman tüneli yolculuğu gibi; Bir dönem Dolmabahçe, Tophane Saat Kuleleri, İstanbul Üniversitesi kapısındaki, Haydarpaşa Garındaki saatler ve daha niceleri kent imajında ne önemli yere sahiplermiş, hala da aynı değerdeler. Günümüzde yapılan otomatik saatler, kent içinde standartlaşmanın, birörnekleşmenin göstergelerinden oldular.
Saat kuleleri İzmir, Antalya gibi kentlerin önemli kimlik ögeleri olmuşlardır. İstanbulda, Dolmabahçe, Tophane ve Yıldızda saat kulerleri kentin hatırda kalıcı imajları arasındadırt. Saat kuleleri İstanbul’da saray yada külliye içinde bulunmaktadır. Genellikle bu yapılar çok süslemelidir ve çoğu Sultan II. Abdülhamit döneminde yapılmıştır. Kademelerden oluşan bu kulelerin bazılarının üst kısmı kubbe şeklindedir.
Saatler, değişim ve yolculuk kentte yaşamın bazı zamanlarda göremediğimiz parçalarıdır.
Seda Bostancı
